Dit artikel verscheen op 28 januari 2023 in een speciale bijlage van het Watersnoodmuseum bij de dagbladen rond de 70-jarige herdenking van de Watersnoodramp.
Stelling 1. De ramp van 1953 ontstond mede door extreem weer en dijken die te zwak waren. Ook nu lijken wetenschappers onvoldoende serieus te worden genomen.
‘Als mens hebben we de neiging om te zeggen dat het allemaal wel mee zal vallen’, zegt Zeeuws gedeputeerde Anita Pijpelink. ‘Maar die luxe hebben we niet. We wonen gelukkig nog altijd in de veiligste Delta ter wereld en dat willen we graag zo houden. De zeespiegel stijgt en daar krijgen we allemaal mee te maken. Daarom wordt nu weldegelijk goed naar wetenschappers geluisterd. Als het gaat om de dreiging, maar ook bij het zoeken naar oplossingen. Met alleen hogere dijken gaan we het niet redden. Ik geloof in innovatie. We hebben in de geschiedenis laten zien dat we het kunnen, dat we ons kunnen aanpassen. Alleen moeten we dat op tijd doen om een ramp zoals in 1953 te voorkomen.’
Ook collega’s Jeannette Baljeu van Zuid-Holland en Hagar Roijackers van Noord-Brabant vinden dat er goed naar deskundigen wordt geluisterd. ‘De overstromingen in Limburg hebben ons nog eens met de neus op de feiten gedrukt’, aldus Baljeu. ‘Er is echt iets aan de hand. Niet morgen, maar nu. De discussie over het toelaten van meer water op plekken die nu nog volledig land zijn geldt niet alleen voor de rivieren, maar zeker ook voor de Delta.’
Roijackers: ‘We liggen op schema, maar zullen moeten versnellen met het maken van noodzakelijke keuzes.’
Stelling 2. Met een verwachte zeespiegelstijging van een tot twee meter aan het eind van deze eeuw moeten we misschien accepteren dat we niet meer overal in de Zuidwestelijke Delta kunnen wonen.
‘Ik ben ervan overtuigd dat we het veilig kunnen houden’, aldus Pijpelink. ‘Maar dan moeten we niet nog eens tien jaar praten en overleggen. Ook kunnen we niet blijven hangen in oude oplossingen. Hogere en bredere dijken zullen nodig blijven, alleen zal dat soms niet voldoende zijn. Het is goed om met een open blik te kijken naar alternatieven zoals dubbele dijken, wisselpolders, het water ruimte geven. Er zijn meer pilots nodig waarmee we ervaring opdoen en kunnen zien of de theorie ook klopt.’
Roijackers vult aan: ‘Met ruimte geven aan water hebben we al kennis opgedaan bij de rivieren. Dat is erg waardevol. Verandering biedt, als je ervoor openstaat, ook nieuwe mogelijkheden. En harde keuzes zijn hoe dan ook aan de orde. Maar ik noem het liever noodzakelijke keuzes. Daarbij gaat het niet alleen om veiligheid. Ook zaken als landbouw, natuur, recreatie en het op peil houden van onze voorraad zoet water spelen een rol.’
‘Je moet eerst alles goed in beeld hebben voor je de juiste plannen kunt maken’, meent Baljeu. ‘Daar zijn veel gesprekken voor nodig en die kosten nu eenmaal tijd. De informatie op basis waarvan je plannen maakt, moet wel kloppen. Om hier veilig te kunnen blijven wonen zullen we hoe dan ook maatregelen moeten brengen.’
‘We willen alles’, zegt Pijpelink. ‘Veilig wonen, werken, ontspannen. Volgens mij kunnen we ook een heel eind komen om al die wensen met elkaar te combineren. Een stip aan de horizon helpt ons vervolgens bij het afwegen van de verschillende manieren om daar te komen. Over de oplossingen zijn we het nog lang niet eens, maar er wordt over gesproken. Daarbij vind ik het mooi dat de positie van Zeeland, dat volledig in de Delta ligt, door iedereen als bijzonder wordt gezien.’
Stelling 3. De drie provincies en andere betrokken partijen overleggen en denken na over oplossingen. Het is de hoogste tijd de burger daar steeds meer bij te betrekken.
‘Er wordt zeker veel overlegd en dat kan ook niet anders’, aldus Pijpelink. ‘Maar de bewoners horen in die discussie thuis. Het is aan bestuurders om hen mee te nemen in het complexe vraagstuk en de beschikbare opties. Het zal soms schuren en pijn doen, maar daar mag je als bestuurder niet voor weglopen. Zeker als het gaat om waterveiligheid. Alleen samen kunnen we dit oplossen.’
Baljeu en Roijackers sluiten zich daar graag bij aan. ‘Ik heb soms het gevoel dat we veel vergaderen’, aldus Baljeu. ‘Maar we zitten pas aan het begin van onze reis naar nieuwe oplossingen voor een zeer complex vraagstuk. Wat is ons volgende plan? Willen we nieuwe Deltawerken, kan de natuur ons helpen bij de kustverdediging, zijn er andere innovaties? Dat kost gewoon tijd.’
Roijackers: ‘We hebben moedige bestuurders, inwoners en bedrijven nodig om het tot een goed einde te brengen. Maar we hebben in Nederland al vaker bewezen dat het mogelijk is.’
Hagar Roijackers
Gedeputeerde provincie Noord-Brabant en voorzitter van het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta
Geboren in Breda
Woont in ’s-Hertogenbosch
Watermens? Ja, doet sinds kort zelfs aan winterzwemmen
Mooiste plek? ‘Het fietspad van Halsteren naar Tholen is in alle seizoenen een prachtige verbinding tussen Brabant en Zeeland.’
1953 ‘Ik ben van na de ramp. Maar de watersnoodramp leeft in de geschiedenis van mijn West-Brabantse familie. Ze waren onder de indruk van het ondergestroomde land, de verzonken huizen en de ontredderde bevolking. Uiteraard hebben ze geholpen wat ze konden.’
Anita Pijpelink
Gedeputeerde provincie Zeeland
Geboren in Hoek
Woont in Middelburg
Watermens? ‘Ik houd van bevroren water, van schaatsen. Met de strenge winters van midden jaren tachtig was op Hoek alles stijf bevroren.’
Mooiste plek? ‘Als ik over de Oosterscheldekering rijd voel ik mij het meest Zeeuw.’
1953 ‘Mijn familie komt uit Zeeuws-Vlaanderen waar weinig is gebeurd. Maar ik ken de verhalen van schoonvader uit Zierikzee. Daar kwam het water door de voordeur naar binnen. En het boek De Ramp van Kees Slager heeft veel indruk gemaakt.’
Jeannette Baljeu
Gedeputeerde provincie Zuid-Holland
Geboren in Den Helder
Woont in Rotterdam
Watermens? ‘Ik houd van de zee, ben aan de kust opgegroeid en ken dus ook de kracht van het water. Onderschat het nooit.’
Mooiste plek? ‘Tiengemeten. De geïsoleerde ligging, de combinatie van water en natuur.’
1953 ‘Mijn vroegste herinnering dateert van school. Daar werd over de Watersnoodramp verteld. Sinds ik in de regio woon is het besef versterkt dat we altijd tegen het water zullen vechten. Tegen de zee en de rivieren.’