Samenvallende opgaven in de Zuidwestelijke Delta

In de verkenning focust de Raad zich op de Zuidwestelijke Delta, met als doel de conclusies ook naar andere regio’s door te kunnen trekken. Nederland staat voor een aantal grote duurzaamheidsopgaven die grote impact hebben op de regio’s: de energietransitie, de voedseltransitie, de transitie naar een circulaire economie en de klimaatadaptatie. De Rli onderzocht of de regio deze opgaven en de diverse regionale opgaven op dit moment voldoende met elkaar verbindt en in samenhang aanpakt.

‘Als het over de grote opgaven gaat, praten we enorm veel over beleid, regels en kaders,’ vertelt Co Verdaas. ‘Wat je dan merkt, is dat al die regels vooral veel complexiteit opleveren. Waar het om gaat is mensen een toekomstperspectief te geven. Duidelijk maken dat de opgaven ons allemaal aangaan. Elke burger, elke ondernemer en elke overheid heeft een aandeel in het bereiken van de duurzaamheidsdoelstellingen. Alleen als ieder zijn rol pakt en als we dat in samenhang doen, is dat mogelijk. Ik zie binnen de Zuidwestelijke Delta veel kansen. Er is hier ruimte en ondernemerschap. En er is nabijheid, veel partijen weten elkaar te vinden. De publieke en de private sector werken al veel samen. Dat vormt een goede basis.’

Binnen de Zuidwestelijke Delta gaan de transities om de ombouw van de industrie, de overgang naar grootschalige opwekking van duurzame energie en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad en de recreatiesector. Ook gaat het om adaptatie van de leefomgeving aan het veranderende klimaat en de omschakeling naar kringlooplandbouw. De Raad constateert in de verkenning dat allerlei initiatieven al bijdragen aan deze opgaven. Alleen richten de meeste initiatieven zich vooral op één duurzaamheidsopgave en dragen de resultaten nog te weinig bij in verhouding tot de doelen die in 2050 moeten worden behaald. De aanpak van de duurzaamheidsopgaven bevindt zich daarmee nog in de beginfase, concludeert de Rli.

Co Verdaas: ‘Binnen de Zuidwestelijke Delta zijn veel partijen al op een goede manier met de toekomst bezig. Het is de uitdaging initiatieven met goede resultaten verder te laten groeien. En ze op te schalen naar regionaal niveau met meer structurele investeringen. Maar dat betekent ook: afscheid nemen van bestaand beleid en keuzes die in het verleden zijn gemaakt. En dat is moeilijk, want allerlei politieke overwegingen spelen dan mee, zoals effecten op de werkgelegenheid, of het landschap. Kijk bijvoorbeeld naar de fossiele industrie: kun je daar in de toekomst nog op inzetten? Of is het nodig andere keuzes te maken, ook al zijn ze pijnlijk? Ik heb vertrouwen in onze maatschappij dat het ons lukt nieuwe richtingen in te slaan. Dat hebben we in het verleden ook bewezen.’

De Raad concludeert dat er in de regio behoefte ontstaat om, naast een opschaling van initiatieven, de opgaven in meer samenhang aan te pakken. Er is een impuls nodig om met tempo en slagkracht te kunnen werken aan de structurele veranderingen die nodig zijn om de duurzaamheidsdoelen te halen. De Raad geeft vijf adviezen:

1. Verbind het Rijk en de regio beter met elkaar.
2. Betrek de samenleving meer bij opgaven en oplossingen.
3. Benut duurzaamheidsopgaven als kans voor de aanpak van regionale opgaven.
4. Werk gericht aan innovatie en kennisopbouw voor verduurzaming.
5. Gebruik ontwerpkracht om de samenhang tussen opgaven invulling te geven.

Co Verdaas: ‘Bij het maken van keuzes voor structurele veranderingen is het erg belangrijk dat mensen op wie die keuzes veel impact hebben, zich gesteund voelen. Bijvoorbeeld als ze hun baan kunnen verliezen. We moeten onze innovatieve kracht en ondernemingszin aanspreken om met iedereen de uitdagende toekomst vorm te geven!’ Het doel van de verkenning was om de resultaten ook voor andere regio’s te laten gelden. ‘We hebben de uitkomsten van deze verkenning in de afgelopen periode al voorgelegd aan een aantal andere regio’s. Zij herkenden zich in de conclusies en de uitdagingen,’ sluit Co Verdaas af.