Vogelbescherming Nederland, Wereld Natuurfonds en Staatsbosbeheer zijn, mede namens de overige natuurorganisaties uit de Coalitie Delta Natuurlijk, in gesprek met de partijen van het project Getij Grevelingen. Bas Roels van WNF: ‘Wij werken graag mee om snel tot goede plannen en uitvoering te komen. De Grevelingen is een natuurgebied van internationale klasse en plannen voor de toekomst van dit gebied moeten bovenal duurzaam het natuurlijke erfgoed dienen. Onze inzet is dan ook helder: neem het natuurbelang als hoofddoelstelling mee in de planvorming. Zorg voor budget en een goede vertegenwoordiging van natuur in het proces.’
Klimaatveranderingen als basis voor onderzoek
De natuurorganisaties willen graag nauw betrokken zijn bij het verdere onderzoek in welke mate en hoe getij geïntroduceerd kan worden in de Grevelingen. Bas Roels: ‘Wij willen een goede afweging kunnen maken tussen de autonome ontwikkelingen versus de ontwikkelingen bij beperkt getij met aanvullende maatregelen. Klimaatscenario’s doen uiteenlopende voorspellingen. Ook als je geen ingrepen doet, zullen veranderingen optreden. We vinden het van groot belang de consequenties van de zeespiegelstijging op de natuur voor een periode verder dan 30 jaar te onderzoeken. Zodat nieuwe maatregelen ook op de lange termijn voordeel blijven opleveren. Onze centrale vraag hierbij: hoe robuust en veerkrachtig moet de nieuwe natuur zijn om de veranderingen op te kunnen vangen?’
Duurzaam intergetijdengebied
De Rijksstructuurvisie richt zich op het herstel van getij op het Grevelingenmeer. Manon Tentij van Vogelbescherming Nederland: ‘Deze oplossingsrichting zien wij als kansrijk, maar hangt voor ons tegelijk af van de uitkomst van een aantal vraagstukken. Door de introductie van getij kan de Grevelingen in potentie een groot areaal aan intergetijdengebied bieden dat van waarde kan zijn als foerageergebied voor waadvogels. Dit type habitat staat in de hele delta onder druk. Door onderzoek willen wij te weten komen of dit intergetijdengebied de benodigde kwaliteit zal hebben en of ze duurzaam in stand blijft. De Zuidwestelijke Delta is als flyway een onmisbaar gebied voor kustbroedvogels.’
Start met referentiesituatie Grevelingen
De natuurorganisaties willen de periode van 2018-2020 benutten om kennisleemten in kaart te brengen. Dit start met de beschrijving van een goede referentiesituatie van de huidige staat van de Grevelingen. Dat gaat gebeuren: in opdracht van het ministerie van LNV wordt er samen met deskundigen in 2018 een systeemrapportage opgesteld. Een rapportage die de huidige situatie beschrijft, kort terugblikt, en vooruit kijkt in meerdere scenario’s op de toekomstige situatie. ‘De kennisleemten kunnen in een onderzoekagenda in de planuitwerkingsfase uitgewerkt worden,’ licht Christine Lammerts van Staatsbosbeheer toe. ‘Als natuurorganisaties zien we vier onderzoeksthema’s. Deze gaan over het huidige ecosysteem, de consequenties van meer dynamiek, de opgave voor mitigatie en compensatie en de klimaatrobuustheid van maatregelen. Dit jaar kunnen we deze thema’s en de onderzoeksvragen verder aanscherpen.’
Pilot Grevelingen vanuit LIFE IP Deltanatuur
Hiernaast loopt het programma LIFE IP Deltanatuur. Namens Nederland heeft LNV het gehele project ingediend bij Europa. LIFE IP heeft als hoofddoel problemen rondom governance (verantwoordelijkheden) te agenderen en voorstellen aan te dragen voor een effectieve en efficiënte realisatie van Natura2000-doelen in de grote wateren. Een van de opgaven is om hierbij ook te zoeken naar kansen voor herstel en ontwikkeling van de dynamiek die eigen is aan de natuur in de delta. Staatsbosbeheer voert in het kader van dit programma de pilot Grevelingenmeer uit. Christine Lammerts: ‘De pilot richt zich op het ontwikkelen van kennis over het functioneren van het integrale ecosysteem tussen land en water, maar ook over het functioneren van de natuur onder water, een gezond voedselweb. Dit is nodig, want gezonde onderwaternatuur is een belangrijk element voor een in balans functionerend ecosysteem.’ Als trekker van de pilot Grevelingen leveren we input in de verdere planvorming rondom het project Getij Grevelingen. In opdracht van LNV, maar ook vanuit de rol als eigenaar en (eind)beheerder van de terreinen rondom de Grevelingen is Staatsbosbeheer betrokken bij het kwartiermakersteam. ‘Hiermee hebben wij een wat andere rol dan de andere natuurorganisaties. Voorop staat een open planproces met alle partijen om samen de juiste afwegingen te kunnen maken.’
Natuurlijke dynamiek in de Zuidwestelijke Delta
‘Onze toekomstvisie voor de natuur in de Zuidwestelijke Delta is een zo natuurlijk mogelijk estuarium,’ sluit Bas Roels af. ‘Met (gedeeltelijk) open verbindingen tussen de Noordzee, de Voordelta, de voormalige zeearmen en de grote rivieren. De kernwaarde van de delta zit in de dynamiek en de vele overgangen, van diep naar ondiep, van zoet naar zout, van land naar water, van rivier naar zee. Het streven is een adaptief functionerend natuurlijk systeem te ontwikkelen waarin de natuur de basis is en in balans functioneert met maatschappelijke en economische functies in het gebied. En wat een prachtige omgeving biedt met het gewenste veiligheidsniveau en waar het fijn wonen en recreëren is.’
Grootste zoutwatermeer van Europa
De Grevelingen is ongeveer 14.000 hectare groot, waarvan 3.000 hectare drooggevallen gebied, ligt op de grens van Zeeland en Zuid-Holland en is het grootste zoutwatermeer van Europa. Het meer en het omliggende land is in gezamenlijk beheer bij Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Met de aanleg van de Brouwersdam in 1971 werd de verbinding tussen deze zeearm en de Noordzee afgesloten. Deze afsluiting heeft het natuurlijke ecosysteem in het Grevelingenmeer in de afgelopen decennia zichtbaar aangetast.
