De vijf lokale initiatieven zijn ruimtelijke ontwikkelingen om binnen de Zuidwestelijke Delta aan de slag te gaan in het hier en nu. De ideeën dragen bij aan de concretisering van de Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050. Het zijn allemaal stappen om toe te werken naar onze ambitie.
1. Ontwikkeling rif-bouw-station: Eten tegen Zandhonger
Wat houdt het initiatief in?
Initiatiefnemers Joost Adriaanse en Ester van de Wiel van -zee -plaats -werk -land doen onderzoek naar Het Nieuwe Delta Werken: nieuwe werkvormen en combinaties die de Delta vormen tot een eco-sociaal co-productielandschap. Samen met Delta Werkers bouwen ze aan een Delta Cultuur vol dynamiek. Geen plannen vanuit kantoren, maar acties uit de zeeklei. Daarom ontwikkelen zij een functionerend rif-bouw-station. Een station waarin deelnemers Delta Werkers worden: ze eten mosselen, oesters en andere schelpdieren en gebruiken de schelpen om nieuwe rifstructuren aan te leggen op het slik. Zo draagt dit initiatief bij aan waterkerende landschappen. Hiermee onderzoeken de initiatiefnemers de eco-sociale mogelijkheden voor een radicaal andere interpretatie van kustverdediging.
Wat is de status nu?
Na proeven met NIOZ-ecologen, mossel- en oestervissers en eerste schetsontwerpen maakten de initiatiefnemers een voorlopig ontwerp in de vorm van 3D tekeningen en bouwtekeningen. De tekeningen hebben zij besproken met Machinefabriek Bakker. Het voorlopig ontwerp is in schaal 1:1 uitgewerkt als mock-up (model) in hout en steigerpijp. Hiermee vond een eerste test-eet-werk-sessie plaats. Deze sessie leidde tot nieuwe inzichten in het ontwerp en de werking van de installatie. De inzichten zijn vertaald naar nieuwe technische tekeningen. Samen met Machinefabriek Bakker en het NIOZ werken de initiatiefnemers door aan de ontwikkeling van het prototype. Ook zijn ze via verschillende sporen gestart met rif-sok verbeteringstrajecten. Hun grotere verkenning van Het Nieuwe Delta Werken leidt naast het prototype onder andere tot een tentoonstelling.
Oproep van de initiatiefnemers
‘Wij zijn op zoek naar een (tijdelijke) locatie om een 4D biotopische installatie te ontwikkelen. Een ruimtelijke installatie waarin het Nieuwe Delta Werken ervaarbaar wordt gemaakt op verschillende schaalniveaus (van materiaal, product, plek, werkwijze, gereedschappen, strategieën tot systemen). Het gaat om een locatie rondom de Oosterschelde.’ Heb jij of weet jij een locatie? Neem dan contact op met Joost Adriaanse via mail@joostadriaanse.nl.
2. Rust voor natuur en ruimte voor mensen, perspectief voor het buitendijks gebied van Tholen
Wat houdt het initiatief in?
De gemeente Tholen wil samen met Het Zeeuwse Landschap en Staatsbosbeheer een nieuw perspectief ontwikkelen voor het buitendijkse gebied rondom Sint Philipsland en de Krabbenkreek. De natuur moet er worden beschermd, maar het moet ook mogelijk blijven de natuur te beleven. Daarnaast wil de gemeente verkennen hoe rust voor natuur en ruimte voor mensen beter samen kan gaan met zeespiegelstijging, zandhonger en waterveiligheid. Ze stellen daarom een gebiedsgerichte aanpak van de zonering voor, waarbij alle betrokkenen samen tot een goede oplossing komen.
Wat is de status nu?
De leden van de werkgroep kwamen meerdere keren bij elkaar en zijn ook gezamenlijk het veld in gegaan. Inmiddels doet Provincie Zeeland ook mee, voor de korte termijn maken ze deel uit van de werkgroep. Verder is allerlei geografische data verzameld over natuur, natuurgebruik en recreatie en hiervan is een GIS-project gemaakt. Deze informatie kan de werkgroep gebruiken om een perspectief te ontwikkelen voor de wat langere termijn. In 2024 staat er onderzoek op het programma naar de mogelijkheden van zeegroentesnijden op de wat kortere termijn en wordt er gewerkt aan een toekomstperspectief voor de langere termijn.
Heb je vragen of opmerkingen over het initiatief? Neem dan contact op met Wim de Vries via wim.devries@tholen.nl.
3. Waterkerend Kustlandschap ‘De Banjaard’
Wat houdt het initiatief in?
Gebiedscoalitie ‘De Banjaard’ is initiatiefnemer van een pilot-experiment in de Zuidwestelijke Delta. Kern van de pilot is om de voormalige zandplaat De Banjaard voor de kust van Schouwen-Duiveland door een suppletie te herstellen en de herstelde plaat via experimenten te versterken met eco-engineers zoals schelpdieren en begroeiing. Bouwen met de natuur vormt hierbij de basis. De pilot wordt bij succes uitgebreid richting de Tweede Maasvlakte. Tussen de nieuwgevormde barrière-eilanden en de kust ontstaat zo een met de zeespiegelstijging meegroeiende lagune. De ontwikkeling van een Tweede Kustlijn leidt tot een sterke en aantrekkelijke kust met in de luwte rijke platen, slikken en schorren. De huidige erosie van de Voordelta, een Natura 2000-gebied, wordt gestopt. Zo kunnen gezonde en verbonden zeearmen blijven bestaan.
Wat is de status nu?
De initiatiefnemers organiseerden de excursie “Rattekaai-De Banjaard” voor studenten. Een digitaal platform met alle in de afgelopen jaren uitgevoerde onderzoeken is zo goed als gereed. Drie experts zijn nu druk bezig met de voorbereiding van presentaties toegespitst op drie experimenteerzones op de te herstellen Banjaard. Inmiddels toont de baggerwereld interesse voor de pilot. Dat geldt ook voor Stichting De Levende Delta en ambtenaren betrokken bij de Kustvisie. Kruisbestuiving vindt plaats met het lokale initiatief “Ontwikkeling rif-bouw-station: Eten tegen Zandhonger”. De Gebiedscoalitie nam deel aan hun inspirerende “proef of concept” bijeenkomst.
Oproep van de initiatiefnemers
‘We hebben nog 30 jaar, een generatie, de tijd om te experimenteren voordat de zeespiegelstijging de kritische 1 meter bereikt. Gebiedscoalitie “De Banjaard” is op zoek naar Nieuwe Deltawerkers die vanuit hun expertise en netwerk mee willen helpen om de pilot te verwezenlijken. In 2025 moet de zandspuit aan!’ Wil je meedoen? Neem dan contact op Renée Bron via renee@sharedconcepts.nl.
4. Joint Fact Finding Zierikzee-Bruinisse
Wat houdt het initiatief in?
De Gebiedscoalitie Zierikzee-Bruinisse van de Kennis Community Oosterschelde (KCO) wil vanuit de brede opgaven voor het gebied een strategie en concrete bouwstenen ontwikkelen, waarmee lokale stakeholders kunnen omgaan met de effecten van klimaatverandering. De Gebiedscoalitie brengt met de stakeholders uit deze kustzone, via joint-fact finding, in beeld wat de gevolgen zijn van een stijgende zeespiegel en veranderende neerslagpatronen voor bedrijf, landschap, natuur en de gemeenschap.
Wat is de status nu?
De afgelopen periode werkte de Gebiedscoalitie Zierikzee-Bruinisse samen met Deltares aan een verkennend onderzoek naar de doorwerking van zeespiegelstijging op agrarische percelen achter de dijkzone. Er zijn verschillende kaarten gemaakt die schematisch laten zien hoe de relatie is tussen de Oosterschelde, grondwater (oud zout), de infiltratie van regenwater en het effect hiervan op zoetwaterlenzen en bodemstructuur.
Begin november zijn de kaarten en inzichten met een eerste groep van drie lokale agrariërs in het Dorpshuis te Ouwerkerk besproken. De agrariërs gaven aan dat de kaarten bevestiging geven van wat ze weten en ervaren. Hiernaast leveren ze ook nieuwe inzichten op over het belang van het behouden van de zoetwaterlenzen, de doorwerking van de historische ondergrond en de ligging van drainage. In het besef dat voldoende zoet oppervlakte- en grondwater in toenemende mate een rol van agrariërs vraagt als watermanagers!
Hoe verder?
De Gebiedscoalitie Zierikzee-Bruinisse gaat nu aan de slag met het uitwerken van de resultaten in kernboodschappen, kaarten en een toelichting. Ook wordt nagedacht hoe meer agrariërs hiermee bereikt kunnen worden. Het onderzoek vormt één van de vier bouwstenen die momenteel worden ontwikkeld voor de kustzone Zierikzee-Bruinisse ter verkenning van een waterkerend landschap. De bouwsteen staat ook op de agenda bij het interbestuurlijk overleg dat de Kennis Community Oosterschelde begin 2024 organiseert.
Ook via de website van Living Lab Schouwen-Duiveland komen de dwarsdoorsneden en de bijbehorende toelichting beschikbaar.
Heb je vragen of opmerkingen over het initiatief? Neem dan contact op met Philip Drontmann via philip@alliantiemanager.com.
5. Herontwikkeling Verdronken stad Reymerswael
Wat houdt het initiatief in?
Op de plek van de Verdronken stad Reymerswael willen de initiatiefnemers een culturele en multifunctionele parel realiseren. Hier willen ze naast het verhaal van de stad ook het klimaatverhaal vertellen, van verleden, heden en toekomst. De Verdronken Stad Reymerswael creëert een weg naar een breed gedragen maatschappelijke bewustwording van de toekomstige opgaven in de Delta. Door het proces met participatie van de omgeving én overheden in cocreatie aan te pakken ontstaat eigenaarschap van nieuw verworven inzichten en de wijze van aanpak.
Wat is de status nu?
In oktober vond er een informatiemiddag met workshops plaats over de herontwikkeling van de Verdronken stad Reymerswael. Zo’n 70 mensen waren aanwezig. Bekijk hieronder een korte impressie van de informatiemiddag. Op dit moment werken de initiatiefnemers aan een uitvoeringsplan inclusief bouwaanvraag. Museum Boijmans van Beuningen is betrokken bij het initiatief en is enthousiast over de mogelijkheden voor het tentoonstellen van de collectie. In februari 2024 vindt de bestuurlijke verkenning plaats. De benodigde vergunningen vragen een zorgvuldige voorbereiding. Na de bestuurlijke verkenning in 2024 pakken de initiatiefnemers dit verder op.
Heb je vragen of opmerkingen over het initiatief? Neem dan contact op met Ro Koster via ro@ro-ad.org.
Vervolg
De vijf lokale initiatieven worden in het voorjaar van 2024 afgerond. De resultaten koppelen we via de kanalen van de Zuidwestelijke Delta terug. Ook bekijken we hoe we de ontwikkelde ideeën verder kunnen brengen en een plek geven binnen onze strategie en plannen voor de langere termijn.
Van de vijf lokale initiatieven maakten we video’s. Benieuwd? Bekijk de video’s hier.
