Anouk Verschuur is hoofd regie en innovatie bij het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat en lid van het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta. Mascha Dedert is beleidsmedewerker Deltawateren bij ZMf en lid van het Regioteam Zuidwestelijke Delta.
In de PAGW werken Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), in opdracht van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), aan een klimaatrobuust ecosysteem in de grote wateren. Dat gebeurt in vier gebieden, waar de Zuidwestelijke Delta er een van is. Het programma werkt nauw samen met andere overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven.
Anouk Verschuur: ‘De PAGW is een meerjarenprogramma, met een looptijd tot 2050, waarmee we de natuurlijke dynamiek van het water herstellen, de grote wateren weer met elkaar en met het achterland verbinden en leefgebieden voor plant en dier ontwikkelen. Zonder de PAGW is het de vraag of er voldoende aandacht is voor bovengenoemde zaken. Wil je op nationaal niveau impact zien dan is het, met het oog op de ambitie in 2050, belangrijk een dergelijk programma te hebben.’
‘Binnen de ZMf zijn er grote zorgen over de toestand van de deltawateren,’ gaat Mascha Dedert verder. ‘De PAGW geeft de mogelijkheden om de natuurlijkheid, natuurherstel en klimaatrobuustheid vorm te geven en zeer gericht te werken aan het behalen van verbeteringen. De PAGW biedt een mechanisme om daar vanuit een brede betrokkenheid aan bij te dragen.’
Wil je op nationaal niveau impact zien dan is het, met het oog op de ambitie in 2050, belangrijk een programma zoals de PAGW te hebben.
Er zijn allerlei partners betrokken bij de PAGW, waarvan jullie er twee zijn. Wat zijn jullie rollen?
Anouk: ‘Mijn rol zit vooral in het opdrachtgeverschap als het gaat om projecten in de verkenning, planuitwerking en de projectuitvoering. En ik zit in het Gebiedsoverleg, omdat ik een coördinerende rol heb vanuit het beleid in de verschillende gebieden.’
De rol van de ZMf is tweeledig, legt Mascha uit. ‘We willen samen met andere natuurorganisaties onze zorgen over de natuur in de regio op de agenda zetten en houden. En daarnaast willen we nieuwe ideeën verder uitwerken voor de volgende tranche van de PAGW.’
Ook de Kaderrichtlijn Water (KRW) en Natura 2000 werken aan verbetering van de waterkwaliteit en natuur. Hoe verhoudt de PAGW zich daarmee?
‘Die liggen in elkaars verlengde,’ zegt Anouk. ‘De KRW en Natura 2000 zijn vanuit Europa ingegeven en verbeteren met veelal kleinschalige ingrepen de huidige water- en natuurkwaliteit. De PAGW voorziet meer in grootschalige ingrepen die nodig zijn om het ecosysteem in de grote wateren ook voor de toekomst klimaatrobuust en veerkrachtig te maken. Dat is een mooie mix. De programma’s moeten elkaar versterken en proberen wensen met elkaar te combineren. Zoals bij de Grevelingen, waar we werken aan het verbeteren van de waterkwaliteit en tegelijk een masterplan voor de natuur creëren .’
Mascha vult aan: ‘De KRW en Natura 2000 geven een richting waar de PAGW op kan voortborduren.’
Wat betekent de PAGW voor de Zuidwestelijke Delta en waar ligt de uitdaging voor deze regio?
Anouk: ‘De Zuidwestelijke Delta heeft een duidelijke ambitie uitgesproken voor 2050 en daar zal de PAGW via de uitvoering van concrete projecten een bijdrage aan kunnen leveren, door vooral vanuit de invalshoeken klimaatbestendig en veilig, economisch vitaal en ecologisch veerkrachtig te kijken hoe je gebieden in balans kan krijgen.’
‘Iedereen maakt zich zorgen over onze regio, omdat die zo kwetsbaar is voor klimaatverandering, zeespiegelstijging en verdroging,’ zegt Mascha. ‘Aan de andere kant biedt het terugbrengen van natuurlijke dynamiek veel kansen voor de klimaatbestendigheid die we willen realiseren. Juist de speerpunten waar de PAGW zich op richt, kunnen daar een grote bijdrage aan leveren. Het proces van de PAGW en de projecten die daaruit voortkomen, kunnen de voorbeeldprojecten zijn om aan de omgeving te laten zien hoe we aan die klimaatbestendigheid kunnen werken in combinatie met natuur.’
Het proces van de PAGW en de projecten die daaruit voortkomen, kunnen de voorbeeldprojecten zijn om aan de omgeving te laten zien hoe we aan die klimaatbestendigheid kunnen werken in combinatie met natuur.
Heeft de PAGW al resultaten opgeleverd?
Anouk: ‘Het project rondom de verbetering van de waterkwaliteit in de Grevelingen loopt al een tijd. Aan de ene kant is dat jammer, omdat we willen dat er snel een doorlaat in de Brouwersdam komt om de problemen op te lossen. Aan de andere kant willen we zaken combineren, maar dat kost meer tijd. Bij de Grevelingen is het streven volgend jaar de ministers een beslissing te laten nemen om een doorstart te maken in de planuitwerking. Dat zou een mooie stap zijn. Dan hebben we verder natuurlijk de zandsuppleties in de Roggenplaat en de Galgeplaat en de sedimentpilot in de Westerscheldemonding. De problematiek in de Oosterschelde is heel serieus genomen en daar zijn echt resultaten behaald.’
‘Het is mooi dat in de Oosterschelde de specifieke natuurcondities voor de komende decennia behouden zijn,’ vindt Mascha. ‘Vanuit de ZMf zijn we nu vooral bezig met nieuwe plannen die aandacht besteden aan verbindingen en vooral de zoetzout-gradiënten. Die ontbreken nog bijna volledig in de Zuidwestelijke Delta. Daarbij hebben we vooral gekeken naar vismigratie richting Brabantse rivieren en hebben we een voorstel voor een preverkenning Rammegors opgesteld, die we hebben ingediend bij de PAGW. We zetten daarbij in op het creëren van visverbindingen tussen de Oosterschelde en het Schelde-Rijnkanaal, met daaraan gekoppeld een gebiedsontwikkeling waarbij nieuwe getijdennatuur kan worden gecreëerd. Dan ontstaan nieuwe leefomgevingen die uniek zijn door de zoet-zoutgradiënt.’
Vanuit Zuidwestelijke Delta zijn voor de derde tranche van de PAGW naast de preverkenning Rammegors meer voorstellen voor preverkenningen en projecten ingediend. Dat zijn een Preverkenning vogels en vis in de Zuidwestelijke Delta en Preverkenning leefomgeving vis in de Zuidwestelijke Delta, Aanpak zandhonger kom Oosterschelde, Herstel water- en bodemkwaliteit Veerse Meer, Langetermijnperspectief Natuur Schelde-estuarium en Eventuele meerkosten Getij Grevelingen.
‘Voor nu vind ik het belangrijk dat we vooral afmaken waar we mee bezig zijn en snel verder kunnen met bijvoorbeeld de Grevelingen,’ gaat Anouk verder. ‘Daarnaast is het goed om plannen op de plank te houden, waar we daarna mee verder kunnen. Eind dit jaar beslissen de ministers over de voorstellen voor de derde tranche. Er zijn in totaal veel meer voorstellen ingediend dan we kunnen honoreren, dus die moeten goed worden afgewogen. Hierbij kijken zij naar criteria zoals maakbaarheid, haalbaarheid, ecologisch doelbereik en cofinanciering.’
Welke oproep willen jullie doen naar elkaar en naar andere betrokkenen?
Mascha: ‘Een van de hoofddoelen van PAGW is het verbeteren van de ecologische kwaliteiten. Laat dat de belangrijkste drager zijn en niet het zoeken naar mogelijkheden om plannen te combineren. Zeker is het combineren van ideeën goed, maar het kan tegelijk zorgen voor vertragingen in de uitvoering. En dat is zonde. Daarnaast is er goed nagedacht over de nu ingediende voorstellen. Ik hoop dat die vooral beoordeeld zullen worden op wat ze zullen toevoegen aan het lange termijn-functioneren van de Zuidwestelijke Delta.’
Vanuit haar rol kijkt Anouk daar iets anders tegenaan: ‘Dat is het dilemma: de focus ligt nu op de PAGW, maar in het Gebiedsoverleg zijn ook andere zaken van belang. Bestuurders krijg je eerder financieel mee met plannen als er meer perspectief kan worden geboden. Bijvoorbeeld door te bekijken hoe je met de PAGW kan werken aan integrale gebiedsontwikkeling, waarbij je én de ecologie én de economie én de veiligheid versterkt. Zo leggen we samen de toekomstige basis voor het leven, wonen en werken in de delta. Daar zit wel een spanningsveld, maar dat is de politiek-bestuurlijke dynamiek waar je mee te maken hebt.’
2050 klinkt nog heel ver weg, maar je moet nu al aan de slag wil je dan resultaat behalen. Voor wat betreft de PAGW is het herstel van de unieke getijdennatuur essentieel voor een klimaatbestendige Zuidwestelijke Delta.
Wat vinden jullie van belang nog te benadrukken?
‘Wat ik merk is dat de nieuwe werkwijze van het samenwerkingsverband Zuidwestelijke Delta heeft gezorgd voor nieuw elan,’ sluit Anouk af. ‘Een positieve vibe om met elkaar de regio op de kaart te zetten, keuzes te maken en focus aan te brengen. 2050 klinkt nog heel ver weg, maar je moet nu al aan de slag wil je dan resultaat behalen. Voor wat betreft de PAGW is het herstel van de unieke getijdennatuur essentieel voor een klimaatbestendige Zuidwestelijke Delta. De vraag is: hoe waarborg je dat je de juiste projecten uitvoert om het streefbeeld ook echt te behalen? Dat is een lastige puzzel, maar tegelijk ook de uitdaging.’
Mascha sluit zich hierbij aan. ‘Sinds we als Regioteam zijn verder gegaan (red: voorheen Adviesgroep), merk ik dat we op een andere manier samenwerken aan het doel dat we als samenwerkingsverband hebben afgesproken. Dat uit zich bijvoorbeeld in de platformbijeenkomsten die georganiseerd zijn, om iedereen goed te informeren en op dezelfde lijn te krijgen. Dit is een belangrijk groei- en leerproces. Groei richting het adaptatiepad naar 2050 en groei richting kennis. Kennisdeling zorgt ervoor dat we steeds meer een community worden, die op een constructieve manier de schouders eronder zet.’
Wil je meer weten over de PAGW? Bekijk dan de website van de PAGW. Op de website van Zuidwestelijke Delta vind je een beschrijving van het programma en gerelateerde items zoals projecten en nieuwsberichten.
