Terugblik: Gebiedssessie Volkerak-Zoommeer

Positieve start van nieuwe impuls aan gebiedsproces Volkerak-Zoommeer

Op 22 maart 2023 organiseerden Waterpoort en Zuidwestelijke Delta een interactieve gebiedssessie op de Oesterdam over het Volkerak-Zoommeer. Ruim veertig deelnemers bogen zich met vijf inspirerende sprekers over de vraag hoe we onze delta kunnen versterken. ‘Een nóg mooier Volkerak-Zoommeer is een kwestie van samenwerken,’ was een van de conclusies.

Zoet

Het verschil tussen zout en zoet is op papier maar één lettertje. Toch was de toekomst van het Volkerak-Zoommeer twaalf jaar lang onderwerp van gesprek. ‘Pas in 2020 gaf de minister duidelijkheid dat het meer zoet blijft,’ vertelt Jaap van Doesburg, gebiedscoördinator voor Waterpoort en lid van het Programmateam Zuidwestelijke Delta. ‘Al die tijd bleven investeringen uit,’ zegt Waterpoortvoorzitter Thomas Zwiers. ‘En dat is logisch als er geen duidelijkheid is.’ Ook Paul de Beer, Manager Programma Zuidwestelijke Delta, is opgelucht: ‘We hoeven niet langer de discussie te voeren over zoet of zout. Het Volkerak-Zoommeer blijft zoet. Nu kunnen we richting gaan geven.’

Stad van oesterbanken

Maar hoe doe je dat precies, richting geven? Ro Koster van RO&AD architecten is er al drie jaar mee bezig. Toch heeft hij maar een paar minuten nodig om een beeld te schetsen van de verdronken stad Reymerswael die precies voor de Oesterdam heeft gelegen. Bovendien maakt hij de deelnemers enthousiast over de plannen voor een landschap van vogeleilanden en oesterbanken waarin we de contouren van de oude stad weer kunnen beleven. ‘Cultureel erfgoed kan prima samengaan met natuur en veiligheid,’ sluit hij zijn energieke verhaal af.

Nieuwe impuls Volkerak-Zoommeer

Er staat nog heel wat te doen in het gebied van het Volkerak-Zoommeer. Wouter Quist van Rijkswaterstaat vertelt dat er veel grote opgaven liggen nu het ministerie heeft besloten om water en bodem sturend te maken bij de inrichting van het Nederlandse landschap. ‘We moeten de waterkwaliteit verbeteren én het hele gebied een boost vooruit geven. Maar kan dat allemaal wel? Of kunnen we dat alleen in samenwerking realiseren?’ Om dat te onderzoeken worden er via pitches vier belangrijke thema’s uitgelicht waarop het publiek direct kan reageren.

Positieve energie

Na elke pitch borrelen er al allerlei ideeën op om het Volkerak-Zoommeer te versterken, zowel voor de korte als de lange termijn. Zowel Thomas als Paul zijn blij met de positieve energie die uit deze sessie naar voren komt en ze benadrukken dat dit pas het startmoment is van het proces. In juni wordt een vervolgsessie gepland. ‘Maar daar hoeven we niet op te wachten,’ vindt Paul. ‘Wie nu al verder wil praten is van harte welkom. We faciliteren alle goede ideeën om het Volkerak-Zoommeer te versterken.’

Pitches over gebiedsthema’s

Tijdens de gebiedssessie gaven vier inspirerende sprekers pitches over belangrijke gebiedsthema’s voor het Volkerak-Zoommeer. Het publiek kon hier direct op reageren. Lees hieronder meer over de thema’s en bekijk de visuals van de verhalen!

Vismigratie

Wouter Quist, Rijkswaterstaat Zee en Delta

Vis heeft een grote drang om vanaf de Noordzee Europa in te trekken, maar met de komst van de Deltawerken is een groot deel van de routes afgesloten. Om vismigratie te bevorderen legt Rijkswaterstaat viscorridors aan en onderzoekt op welke andere manieren vis de rivieren kan bereiken. Veel glasaal bijvoorbeeld, zoals jonge paling genoemd wordt, trekt via de Westerschelde en het Volkerak-Zoommeer richting Bazel. De Volkerak- en Krammersluizen staan tien minuten per dag op een kier en daar maakt al heel veel glasaal gebruik van. Wouter vraagt hoe we van het Volkerak-Zoommeer een nog idealere migratieroute kunnen maken voor vis, maar ook voor andere dieren zoals de otter en bever.

Voorstellen zijn:

Intensieve samenwerking en kennisdeling met Sportvisserij Nederland.
Maak een natuurlijke verbinding van de meren met andere wateren door middel van osmose.

Recreatie en toerisme

Janique Huijbregts, Regiomanager Zuid bij de ANWB

Natuur en landschap vormen een belangrijke bron van welvaart in de Zuidwestelijke Delta. Om dit in de toekomst te behouden, onderzochten de ANWB en het HZ Kenniscentrum Kusttoerisme hoe inwoners en bezoekers in dit gebied willen recreëren. Met name jongeren beleven het landschap graag door buitenrecreatie. De onderzoekers stelden negen gouden regels op voor het benutten van recreatieve meekoppelkansen. Deze regels kunnen ondernemers en overheden helpen om toerisme te bevorderen. De vraag van Janine is hoe je recreatie kunt inpassen in het Volkerak-Zoommeer zonder de natuur aan te tasten.

Voorstellen zijn:

Maak een gebiedswebsite met de naam Volkerak-Zoommeer gericht op toerisme.
Zet volop storytelling in.

Wil je meer weten over het onderzoek en de negen gouden regels? Lees dan het artikel “Zuidwestelijke Delta biedt volop kansen voor vrijstijdsbesteding”.

Blauwalgzuivering

Stijn Boeren, Avecom

Te veel stikstof of fosfor veroorzaakt blauwalgenmassa’s die gifstoffen produceren die schadelijk zijn voor mensen en dieren. Ecologisch herstel is mogelijk door aan de rand van het Volkerak-Zoommeer of op punten waar de verontreiniging plaatsvindt bioreactoren te plaatsen. Stijn omschrijft de nutrireactor van Avecom – die nog in ontwikkeling is – als een ecologische ambulance. Door de natuurlijke filtering worden blauwalgen vanaf een bepaalde waarde de kans ontnomen om te groeien; ze worden niet gedood. Uiteraard moeten tegelijkertijd de problemen met stikstof worden voorkomen aan de bron. Het publiek was benieuwd wat de beste plek zou zijn voor de nutrireactor en hoe dichtbij een nutriëntrijke bron je zo’n installatie kan plaatsen. Stijn gaf aan dat deze technologie een constante stroom van blauwalgen nodig heeft, waarbij een nutriëntrijke bron niet mag schommelen in waarden.

Natura 2000

Erik Jan van der Meer, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Erik Jan schetst een tijdlijn vanaf het begin van onze jaartelling toen er al mensen naar de Oosterschelde kwamen. ‘Daarmee is het Antropoceen begonnen,’ zegt hij. Dit concept van een nieuw geologisch tijdperk speelt een rol in de discussie rondom milieuvervuiling. Het leidt tot grotere bewustwording en meer inspanningen om de gevolgen van menselijke activiteiten op de aarde te verminderen. Gelukkig is in 2017 het Volkerak-Zoommeer met een aanwijzingsbesluit een Natura-2000-gebied geworden. Volgens Erik Jan mogen we daar waanzinnig trots op zijn en moeten we nu met een plan komen om het gebied te beschermen. Niet alleen vogels, maar ook mensen profiteren hiervan. Welke initiatieven zijn op korte termijn mogelijk?

Voorstellen zijn:

Laat voor meer biodiversiteit bomen afzinken waardoor je onder water een structuur creëert waar organismen zich aan kunnen hechten.
Ga de strijd aan met exoten. Bijvoorbeeld door de commerciële vangst van wolhandkrabben toe te staan.
Doe onderzoek naar de versterking van de functie van het Volkerak-Zoommeer als zoetwaterbron.

Meer informatie

Heb je vragen of opmerkingen over de gebiedssessie Volkerak-Zoommeer? Stuur dan een e-mail naar secretariaat@zwdelta.nl

De uitnodiging voor de volgende gebiedssessie komt zodra de definitieve datum bekend is. Wil je deze sessie graag bijwonen of heb je een goed idee? Laat het ons weten via secretariaat@zwdelta.nl.